Rodzice w pracy / Parents at work

Pracujący rodzice często stają przed wyzwaniem pogodzenia obowiązków służbowych z obowiązkami wobec dzieci. Czy muszą zostać w pracy dłużej kiedy zachodzi taka potrzeba, ale w domu czeka na nich potomstwo? Co mogą zrobić kiedy nagle zamknięto żłobek, albo kiedy dziecko jest chore? Na ile elastyczny musi być pracodawca zatrudniający rodziców? Przeczytajcie jakie przywileje należą się rodzicom w pracy.

Scroll down for an English version of the post!

W prawie pracy rozróżnia się sytuacje rodziców w zależności od wieku ich dzieci, tak aby dostosować możliwości wsparcia pracowników-rodziców do faktycznych potrzeb dzieci.

Najwięcej przywilejów mają rodzice maluszków do lat 4.

W związku z tym, że najmniejsze dzieci wymagają szczególnie dużo opieki, ustawodawca zabronił obligowania ich rodziców do pracy w nadgodzinach, godzinach nocnych czy do wyjazdów w delegacje. Pracownicy tacy mogą, choć nie muszą, odmówić pracy w sytuacjach, kiedy mieliby pracować :

• ponad 8 godzin na dobę
• w godzinach nocnych
• w delegacji poza stałym miejscem pracy

Pracodawca powinien zadbać, aby uzyskać pisemne oświadczenie pracownika o jego zamiarach dotyczących wykorzystania powyższych uprawnień. W ten sposób ma jasność co do planowania pracy jak również ewentualny dowód rezygnacji z wymienionych przywilejów.

Rodzice dzieci, które mają mniej niż 8 lat mogą zostać w domu ze zdrowym dzieckiem, w sytuacjach gdy:

• niespodziewanie zamknięto żłobek, klub dziecięcy, przedszkole albo szkołę dziecka (na przykład z powodu awarii)
• zachorowała niania, która podpisała umowę uaktywniającą, albo dzienny opiekun dziecka
• małżonek, który do tej pory zajmował się dzieckiem, jest chory lub przebywa w szpitalu
• matka z powodu porodu nie może opiekować się drugim dzieckiem
• inspektor sanitarny podejrzewa, że dziecko jest nosicielem choroby zakaźnej i wydał decyzję o izolacji dziecka

W takich sytuacjach rodzic ma prawo zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do dochodu w formie zasiłku opiekuńczego nawet do 60 dni w roku kalendarzowym. Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy pomniejszonego o składki społeczne i podatek.

Z perspektywy pracodawcy ważny jest także fakt, iż koszt zasiłku opiekuńczego ponosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie zakład pracy.

Prawo do zasiłku opiekuńczego mają również rodzice opiekujący się chorym dzieckiem.

Rodzice opiekujący się chorym dzieckiem, które ma mniej niż 14 lat, mają prawo do usprawiedliwionego zwolnienia z pracy z tego powodu w wymiarze do 60 dni w roku. W przypadku choroby dzieci starszych, rodzice mogą zostać z nimi w domu przez 14 dni w roku kalendarzowym (to samo jeżeli opiekują się innym chorym członkiem rodziny).

Podobnie jak w przypadku opieki nad zdrowym potomstwem, zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że w domu nie ma akurat innych członków rodziny, którzy mogliby zadbać o chore dziecko. Wyjątek stanowi opieka nad chorym maluszkiem w wieku do lat 2. W takim przypadku zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicowi nawet wówczas, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić mu opiekę.

Zasiłek opiekuńczy wynosi łącznie maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym. Okresy kiedy rodzic nie pracuje, bo opiekuje się zdrowym lub chorym dzieckiem sumują się. Stąd liczba dni, przez które pracownik może skorzystać z zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć łącznie 60 dni w roku. Co więcej liczba 60 dni nie zmienia się w zależności od tego, ile ma się dzieci pod opieką i jest wspólną pulą dla obojga rodziców.

Podkreślmy, że w przypadku każdej nieobecności w pracy, pracodawca musi zostać o niej niezwłocznie powiadomiony. Pracownik musi koniecznie o to zadbać, jak również o to, aby złożyć niezbędne dokumenty czyli wniosek o zasiłek opiekuńczy (ZUS Z-15), zwolnienie lekarskie oraz inne dokumenty potwierdzające konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem, nie później niż w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia zwolnienia.

Rodzice dzieci do lat 14 mają prawo do dodatkowych 2 dni urlopu w ciągu roku zgodnie z art. 188 kodeksu pracy.

Urlop ten nie jest uzależniony od szczególnych okoliczności i zostaje udzielony na wniosek pracownika. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi jego udzielenia w żadnej sytuacji. Za ten czas rodzic dostaje wynagrodzenie takie, jakie otrzymałby, gdyby pracował.

Pracownicy mogą zdecydować, czy skorzystają z tego uprawnienia w wymiarze dni, czy czy godzin (2 dni lub 16 godzin). Co ważne, o dokonanym wyborze pracownik informuje pracodawcę w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia od pracy złożonym w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że pracodawca może nie wiedzieć, jak będzie udzielane zwolnienie, a więc powinien być przygotowany na obydwie możliwości.

Podobnie jak w przypadku pozostałych zwolnień od pracy dostępnych dla rodziców, również 2 dni dodatkowego urlopu należą się obojgu rodzicom łącznie. Mogą się oni podzielić tym przywilejem według uznania.

Jak widać rodzice w Polsce mogą liczyć na pewną elastyczność pracodawców w sytuacjach kiedy ich pociechy potrzebują opieki. Ważne, aby korzystali ze swoich uprawnień świadomie i z korzyścią dla dzieci. 

Wszystkim pracującym rodzicom życzę wytrwałości w godzeniu dwóch światów, zawodowego i prywatnego! Pamiętajcie o tym co najważniejsze 😉

Podstawa prawna:

• art. 148 pkt 3, art. 178 § 2, art. 188, art. 189¹ Kodeksu pracy,
• § 6 ust. 2 pkt 2 lit. c rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.),
• ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

 

Parents at work

Working parents often face the challenge of balancing their working duties with responsibilities towards children. Do they have to stay longer at work when needed, while their offspring are waiting for them at home? What can they do when the nursery is suddenly closed or when the child is sick? How flexible an employer must be towards parents at work? Read what are the privileges of being a parent at work in Poland.

Polish labor law distinguishes between parental situations according to the age of the children, so as to adapt the opportunities for parent-employee support to the actual needs of children.

The most privileged are parents of children up to 4 years old.

Due to the fact that the smallest children require a lot of care, the legislator forbid to obligate their parents to work in overtime, night time or to delegate them to work in diffrent place. Such workers may, though don’t have to, refuse to work in situations where they are to work:

• over 8 hours a day
• in the night hours
• in a delegation outside of a permanent place of work

The employer should ensure to obtain a written statement from the employee about his intention to use the above rights. In the employer has a clarity about the work planning as well as has the possible proof of resignation from the privileges mentioned above.

Parents of children who are less than 8 years old may stay at home with a healthy child when:

• A nursery, a kid’s club, a kindergarten or a primary school are suddenly closed (for example, due to a malfunction)
• A nanny, who signed an activating contract, or day caregiver is sick
• The spouse, who has been dealing with a child, has been ill or hospitalized
• The mother can not take care of the second child because of childbirth
• The sanitary inspector suspects that the child is a carrier of the infectious disease and has decided to isolate the child

In such situations, the parent has the right to release from work under the right to income in the form of care allowance up to 60 days in a calendar year. Care allowance is 80% of the average wage calculated from the last 12 months minus social contributions and taxes.

From the employer’s perspective it is also important that the cost of care allowance is borne by the Social Insurance Institution (ZUS) and not the company.

The paid care allowance is also provided to parents who take care for a sick child.

Parents who take care of a sick child who is under 14 years of age have the right to an excused dismissal for this reason, up to 60 days a year. In the case when older children are sick, parents can stay with them at home for 14 days in a calendar year (the same if they look after ill adult family member).

The same as in the case of looking after a healthy offspring, care allowance is provided if there are no other family members, who could take care of the sick child. An exception is a care of an ill child under 2 years old. In this case, the care allowance is granted even if there are other family members, who can take care of the child.

Care allowance is a maximum of 60 days in a calendar year. Periods when a parent is not working because they care for a healthy or sick child are summed up. Hence, the number of days, which a worker can benefit from care allowance, can not exceed a total of 60 days a year. What’s more, 60 days does not change according to how many children are cared for and is a common pool for both parents.

Let me emphasize that, in the case of any absence from work, the employer must be notified without any delay. The employee must take care of this, as well as of delivery of all the necessary documents such as the application for care allowance (ZUS Z-15), sickness certificate and other documents confirming the necessity of childcare, not later than within 7 days from the start date of absence.

Parents of children under 14 years of age are entitled to an additional 2 days of annual leave as per at. 188 of Polish labor code.

This leave is not subject to special circumstances and is granted absed on a request from an employee. An employer can not refuse to give the employee the leave under any circumstances. For this period, the parent gets a pay he would get if he worked.

Employees can decide whether they will use the additional leave in terms of days or hours (2 days or 16 hours). What is important is that the employee who has made the choice informs the employer in the first application for such a leave made in a given calendar year. This means that the employer may not know what the type of absence will be (hourly or daily), so he should be prepared for both possibilities.

Similar to the rest of layoffs available to parents, 2 days of additional leave are also shared between the two parents. They may share this privilege at their discretion.

As you can see, parents in Poland can count on some flexibility from employers when their children need care. It is important that they exercise their rights consciously for the benefit of the children.

I wish all working parents, a persevere in the reconciliation of two worlds, professional and private! Remember what’s the most important 😉

Legal basis:

• Art. 148 pt 3, art. 178 § 2, art. 188, art. 1891 Labor Code,
• § 6 sec. 2 pt. C Regulation of the Minister of Labor and Social Policy of 28 May 1996 on the scope of documentation kept by employers concerning matters related to employment relations and the way of keeping personal records of employees (Journal of Laws No. 62, item 286, as amended),
• Law of June 25, 1999 on cash allowances from social security in case of sickness and maternity (Journal of Laws of 2014, item 159, as amended).